Málstofa um vinnumarkaðsmál tengd ferðaþjónustu er vettvangur fyrir kynningar á hagnýtum og fræðilegum rannsóknum á sviði mannauðs og vinnumarkaðar sem tengjast ferðaþjónustu með beinum eða óbeinum hætti. Markmiðið með miðlun efnis á málstofunni er að efla þekkingu á fræðasviðinu og vitund um málaflokkinn meðal samstarfsfólks, nemenda og einstaklinga í atvinnulífinu.
Starfsánægja og hvatning
Ferðaþjónusta á Íslandi hefur vaxið fordæmalaust síðustu ár, þegar horft er til komufarþega til landsins. Svona hröð þróun hefur óumflýjanlega ákveðnar áskoranir í för með sér. Ein sú stærsta sem snýr að stjórnendum er að tryggja ánægju og áhuga starfsfólks en það hefur sýnt sig að meiri starfsánægja og áhugi leiðir af sér minni starfsmannaveltu og aukin þjónustugæði. Tilgangur þessarar rannsóknar er að kanna hvaða aðferðir eru notaðar, sem ýta undir ánægju starfsmanna og hvatningu þeirra í starfi, meðal hótela á Íslandi. Einnig verður varpað ljósi á hvaða hlutverk mannauðsdeild hótelanna spilar í sköpun og innleiðingu slíkra aðferða. Hálfstöðluð viðtöl voru tekin við stjórnendur og starfsmenn í gestamóttöku fjögurra hótela á Íslandi sem öll tilheyra sömu keðjunni. Niðurstöður benda til þess að aðferðum sem snúa að starfsánægju og starfshvatningu og beitingu þeirra sé ábótavant og mikið verk sé óunnið þegar að þessum þáttum kemur. Verkferli, aðferðir eða tæki er varða þessi mál virðast ekki vera stöðluð og því undir hverjum stjórnanda komið að innleiða verklag og aðferðir sem þykir henta hverju sinni. Þetta leiðir til þess að aðferðir eru ólíkar milli hótela. Viðmælendur voru á einu máli þegar kemur að þátttöku og sýnileika mannasuðdeildar, að hún væri fjarlæg, nánast ósýnileg og væri ekki þátttakandi í daglegum rekstri og þeim áskorunum sem glímt væri við.
„Gott fyrsta starf“: Erlendir starfsmenn á íslenskum hótelum
Hreyfanleiki er mótandi afl sem hefur víðtæk áhrif, þar með talið á ferðaþjónustu. Ferðaþjónustan einkennist af hreyfanlegu starfsfólki sem flytur milli landa til að starfa í greininni. Á Íslandi hefur erlendu starfsfólki í ferðaþjónustu fjölgað gríðarlega undanfarin ár og því reiðir atvinnugreinin sig nú á fjölbreyttan hóp starfsfólks. Í erindinu eru kynntar niðurstöður tilviksrannsóknar um upplifun og reynslu erlends starfsfólks á þremur hótelum utan höfuðborgarsvæðisins. Markmið er að varpa ljósi á áskoranir og ávinning sem atvinna í íslenskri ferðaþjónustu skapar fyrir erlent starfsfólk. Einnig er sjónum beint að áskorunum og ávinningi sem atvinnurekendur standa frammi fyrir í fjölmenningarlegu starfsumhverfi. Niðurstöður benda til þess að helsti ávinningur starfsfólks felist í samskiptum og lærdómi. Samskipti eiga sér stað við samstarfsfólk og hótelgesti frá mörgum löndum, sem veitir tækifæri til að bæta enskukunnáttu, læra um margvíslega menningarheima og mynda þverþjóðleg tengsl. Þar með er möguleiki á þverþjóðlegum hreyfanleika. Hins vegar eru hótel enskumælandi umhverfi og þar með er ekki öllu starfsfólki veitt tækifæri til að bæta íslenskukunnáttu sína, sem gerir þeim erfiðara fyrir að taka þátt í íslensku samfélagi. Auk þess eru atvinnutækifæri og hreyfanleiki starfsfólks, sem ekki talar íslensku, takmörkuð. Niðurstöður benda til þess að atvinnurekendur og greinin eigi að skapa lærdómsmenningu og gefa starfsfólki tækifæri til að öðlast þekkingu um land og tungumál.
Margrét Wendt, Gunnar Þór Jóhannesson og Unnur Dís Skaptadóttir
Frá Madrid til Mánárbakka: Uppbygging ferðaþjónustu í dreifðum byggðum – áskoranir varðandi vinnuafl
Náttúran er helsta aðdráttarafl ferðamanna sem sækja Ísland heim. Uppbygging ferðaþjónustunnar hefur því ekki einskorðast við þéttbýlið þar sem innviðir og þjónusta eru til staðar heldur hefur uppbygging hennar verið um land allt. Rannsóknir á vinnuafli í ferðaþjónustu hafa leitt í ljós að það getur verið áskorun fyrir atvinnurekendur á dreifbýlum svæðum þar sem vinnumarkaðurinn er smár og lítið er um innviði og þjónustu, að laða að og halda í starfsfólk. Oftar en ekki þurfa ferðaþjónustufyrirtæki að reiða sig á erlent starfsfólk til þess að manna stöður í störfum tengdri ferðaþjónustu. Má sjá það á tölum Hagstofunnar að hlutfall erlends vinnuafls í ferðaþjónustu hefur verið að aukast um land allt og er þessi hópur oft í viðkvæmri stöðu. Í þessu erindi verður fjallað um áskoranir sem geta komið upp hjá erlendu starfsfólki sem ræður sig í vinnu fjarri heimahögum og fyrir vinnuveitendur í dreifðum byggðum landsins. Erindið er byggt á gögnum úr rannsókninni „Kjör og aðstæður erlends starfsfólks í ferðaþjónustu“. Tekin voru 22 viðtöl við starfsmenn stéttarfélaga og erlent starfsfólk í ferðaþjónustu á völdum svæðum utan höfuðborgarsvæðisins, ásamt óformlegum viðtölum við starfsfólk í ferðaþjónustu og atvinnurekendur á þessum svæðum. Frumniðurstöður staðfesta að innviðir og þjónusta í dreifðum byggðum geta skipt máli um hvort að starfsfólk vilji vera áfram á svæðinu. Niðurstöðurnar benda jafnframt til þess að ýmsir félagslegir og menningarlegir þættir hafi þar einnig áhrif.